Η κρίση σήμερα

Άργησα κάπως να γράψω τη συνέχεια αλλά δεν πειράζει ιδιαίτερα. Αυτά που θα πω είναι ακριβώς τα ίδια με αυτά που θα έλεγα ορισμένες μέρες πριν. Και μιας και μιλάμε για οικονομικά γεγονότα και οικονομικές καταστάσεις θα ήταν σκόπιμο να πούμε ότι κανένα οικονομικό γεγονός δε γεννιέται από μόνο του και μέσα σε μία νύχτα. Όλα είναι γνωστά στους ανθρώπους του χώρου, οι οποίοι μπορούν να κάνουν παρατηρήσεις και προβλέψεις για αυτά και τα γνωρίζουν εκ' των προτέρων επειδή αποτελούν προϊόντα οικονομικής πολιτικής είτε σε εθνικό είτε σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η ερώτηση ασφαλώς που προκύπτει είναι αν γνώριζαν άτομα για την επικείμενη κρίση που αντιμετωπίζουμε στις μέρες μας. Η απάντηση είναι σαφής και κατηγοριματική, σε έναν μεγάλο βαθμό το γνώριζαν. Η οικονομική πολιτική παγκοσμίως ακολούθησε δύο δρόμους μεταπολεμικά: Αυτόν του σοσιαλισμού που αναπτύχθηκε κύρια στη Σοβιετική Ένωση και αυτόν του καπιταλισμού στον αντίποδα με κύριο εκφραστή τις Η.Π.Α. ακολουθούμενες και από πολλές άλλες χώρες. Και τα δύο είδη οικονομικής πολιτικής ή αλλιώς οικονομικά συστήματα δεν εφάρμοσαν στο απόλυτο εκείνο που η θεωρία υποδείκνυε ως ενδεικτικό για την κάθε μία περίπτωση. Από την πλευρά του σοσιαλισμού εφαρμόστηκαν μακροοικονομικές μέθοδοι που προσέγγιζαν τα δυτικά πρ'οτυπα και ασφαλώς στις καπιταλιστικές οικονομίες υπήρχαν τάσεις κρατικού παρεμβατισμού.

Πριν από περίπου 2 δεκαετίες γνωρίσαμε την πτώση ή την αποτυχία του υπαρκτού σοσιαλισμού με την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και την κατάργηση του λεγόμενου ανατολικού μπλοκ. Το οικονομικό αυτό σύστημα απέτυχε όχι όμως αποκλειστικά λόγω οικονομικών επιλογών και υιοθέτηση οικονομικών εργαλίων. Συνετέλεσαν και λόγοι εξωτερικής πολιτικής καθώς και εσωτερικής πολιτική. Ο απλός λαός που δεν είχε τη δυνατότητα να γνωρίζει τις φιλοδοξίες του συτήματος και τα μέσα που θα επέτρεπαν σε αυτό να είναι βιώσιμο αντιδρούσε στο προφανές, στην καταπίεση που δεχόταν. Τα σύνορα ήταν κλειστά πράγμα που αλλάζει πλήρως τα οικονομικά δεδομένα μιας χώρας αλλά και που στερεί αγαθά στους καταναλωτές στις ζητούμενες ποσότητες. Με άλλα λόγια οι λαοί των χωρών που υποστήριζαν τον υπαρκτό σοσιαλισμό εξαναγκάζονταν και καταπιέζονταν ώστε να δεχτούν το σύστημα αυτό μιας και έβλεπαν πως οι διδαχές τους ή η προπαγάνδα που δέχονταν για ίση διανομή του πλούτου της χώρας δεν εφαρμοζόταν ποτέ και για κάποιο παράξενο λόγο ο πλούτος της χώρας δεν ήταν αρκετός για όλους. Το τελευταίο επιβεβαιώνει και ο διαρκώς συρρικνούμενος πληθυσμός της Ρωσίας, του κέντρου και του του εγκεφάλου του υπαρκτού σοσιαλισμού.

Στην αντίπερα όχθη, οι Η.Π.Α. έπειτα από την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης έκαναν το μέγα σφάλμα να πιστεύουν πως επειδή απέτυχε το αντίπαλο οικονομικό σύστημα, το δικό τους ήταν το καλύτερο δυνατό. Ο ανταγωνισμός του ψυχρού πολέμου είχε λήξει βίαια για τη Ρωσία και ευχάριστα για τις Η.Π.Α. οι οποίες έβλεπαν τους υπόλοιπους ανεπτυγμένους λαούς όπως αυτούς της Ευρώπης να τους θεωρούν μέντορές τους. Και επειδή η αλήθεια δεν αρέσκεται ποτέ στα άκρα απ' ότι φαίνεται και οι λεγόμενοι καπιταλιστές είχαν άδικο. Η Σ. Ένωση στην προσπάθειά της να δημιουργήσει ένα ολοκλρωτικό καθεστώς, πάντα κατά τη δική μου γνώμη, έκανε το σφάλμα να αυτοαποκλειστεί πράγμα καταστροφικό για μια χώρα με το δικό της ορυκτό πλούτο. Τη δεκαετία του 90 λοιπόν, οι Αμερικανοί μην έχοντας κάποιον ανταγωνιστή και με περίσσια αυτοπεποίθηση ανοίχτηκαν περισσότερο προσπαθώντας να φτάσουν σε μια ουτοπική καπιταλιστική κοινωνία. Η ελεύθερη αγορά σε όλο της το μεγαλείο. Ο κρατικός παρεμβατισμός υπήρχε μόνο και μόνο για να εξασφαλίζει το ελεύθερο της αγοράς. Μέσα σ' όλα αυτά ήρθε και η ανάπτυξη με ταχύτατους ρυθμούς της Κίνας κυρίως πράγμα που μετατόπισε την παραγωγή στην χώρα αυτή εξ' αιτίας του πολύ χαμηλού κόστους παραγωγής. Το κακό σ' αυτήν την περίπτωση είναι ότι ενώ πράγματι μειώνεται το κόστος παραγωγής αυτό δεν περιλαμβάνεται στο ΑΕΠ της χώρας έδρας των εταιριών. Αυτό με απλά λόγια σημαίνει λιγότερος πλούτος για την Αμερική. Λιγότερος πλούτος με τη σειρά του μειώνει τη ζήτηση. Η μείωση της ζήτησης μειώνει και την προσφορά και πάλι μπαίνουμε σε έναν φαύλο κύκλο όπως συνέβη και το 1929! Τα αποτελέσματα γνωστά κι από το παρελθόν, τεράστια αύξηση της ανέργειας και μηδενικές επενδύσεις. Σε όλα αυτά τα εγκληματικά ήρθε να προστεθεί και η εσφαλμένη εκτίμηση των τραπεζών. Στην πράξη οι τράπεζες έκαναν το ίδιο λάθος με εκείνο που το 1929 είχε κάνει το οικονομικό επιτελείο της Αμερικής, δηλαδή εκτίμησαν πως η ζήτηση ή αλλιώς η συνολική κατανάλωση θα συνέχιζε να αυξάνεται. Τα πράγματα δεν πήγαν ιδιαίτερα καλά όμως και πολλοί ήταν οι παράγοντες μείωσης της κατανάλωσης (βλέπε ραγδαία αύξηση της τιμής του πετρελαίου). Βέβαια, εξ' αιτίας της λάθους κετίμησης όλων των λογιών τα δάνεια συνεχίζονταν να δίνονται με αυξανόμενους ρυθμούς σε ανθρώπους οι οποίοι λόγω στεν΄τητας δεν μπορούσαν να αποπληρώσουν. Άραγε τί θα συμβεί όταν οι προβλέψεις δείχνουν αύξηση της ανεργίας στην Αμερική; Το φυσικό επόμενο είναι ο κόσμος να έχει λιγότερο διαθέσιμο εισόδημα και ακόμα μεγαλύτερη δυσκολία αποπληρωμής δανείων. Οι τράπεζες δυσπιστούν και δε δανείζουν η μία στην άλλη και ο μόνος που φαίνεται να το κάνει είναι η κυβέρνηση.

Τί θα γίνει από εδώ και πέρα κανείς δε γνωρίζει με σιγουριά. Το μόνο βέβαιο είναι πως οι κυβερνήσεις θα πρέπει να ρίξουν ρευστό στην αγορά όπως έγινε μετά την αντικατάσταση του προέδρου Χούβερ στις Η.Π.Α. Δυστυχώς δε μάθαμε από τα λάθη του παρελθόντος. Και για να λέμε και του στραβού το δίκιο, δύο ήταν τα άτομα που κατά κύριο λόγο μας οδήγησαν εδώ που είμαστε, η Θάτσερ και Μπους ο μεγάλος.