Ο Ελληνικός Τουρισμός σε Ανάπτυξη;

                Εντάξει, καλά τα λέμε τόσον καιρό πως δηλαδή τα φταίει η κρίση για όλα. Πράγματι, έχουμε καλπάζοντα ποσοστά ανεργίας, όντως οι επιχειρήσεις δεν έχουν εύκολη πρόσβαση σε χρηματοδότηση, και σίγουρα η ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων εξακολουθεί να κυμαίνεται σε χαμηλά επίπεδα. Οι επιχειρήσεις ακόμα και σήμερα, παρά τις εξαγγελίες για ανάπτυξη, κλείνουν η μία μετά την άλλη και το να κατορθώσει πλέον κάποιος ιδιώτης να έχει στην κατοχή του ακίνητη περιουσία φαντάζει άθλος. Χωρίς υπερβολές, υπήρξε την τελευταία 5ετία τουλάχιστον μια συγκλονιστική αποδόμηση όχι τόσο του επιχειρηματικού και του ιδιωτικού οικονομικού περιβάλλοντος, αλλά περισσότερο των αρχών της ελληνικής κοινωνίας.

                Η ακίνητη περιουσία έπαψε να αποτελεί την καλύτερη επένδυση, η «ατμομηχανή» της ελληνικής οικονομίας, η οικοδομή, σήμερα κατέχει ελάχιστο ποσοστό στην οικονομία μας, το φαγητό και ο καφές δεν είναι σήμερα η εύκολη μπίζνα και το ρούχο έχει πεθάνει. Ακόμα και ο πρωτογενής τομέας δέχεται πλήγματα διαρκώς με μειωμένες επιδοτήσεις και τελευταία με το εμπάργκο των Ρώσων. Όσο για τον τραπεζικό τομέα, οι συγχωνεύσεις οδήγησαν σε κλείσιμο πάρα πολλών υποκαταστημάτων, τα οποία είχαν ως επακόλουθο και την ενεργοποίηση πολλών πακέτων εθελουσίας εξόδου. Τι μας μένει; Μένει ο τουρισμός μας, στον οποίο φαίνεται όλοι να βασίζονται και να τον θεωρούν μονόδρομο για την ανάπτυξή μας.

Βέβαια, τα πράγματα αναφορικά με τον Τουρισμό τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι όπως φαντάζουν και όπως μερικοί θέλουν να πιστεύουμε. Η αυξητικές τάσεις που παρατηρούμε είναι προφανώς ευπρόσδεκτες όμως πρόκειται για κάτι ιδιαίτερα εύθραυστο. Αυτό διότι η ανάπτυξη του τουρισμού στην χώρα μας ήρθε ως αποτέλεσμα της ζήτησης και όχι ως αποτέλεσμα της οργανωμένης προσπάθειας. Αυτό συμβαίνει κοινώς επειδή ιστορικά πρώτα ήρθαν οι τουρίστες και έπειτα οι επιχειρηματίες έφτιαξαν τα καταλύματα, ενώ σε διάφορες άλλες χώρες (βλ. Ντουμπάι) πρώτα οριοθετήθηκαν οι στόχοι για τον τουρισμό, στη συνέχεια δημιουργήθηκε από το μηδέν ένα κανονιστικό πλαίσιο λειτουργίας και υλοποιήθηκε ένα πλέγμα υποδομών. Τέλος, ήρθε και η ανάπτυξη του τουριστικού προϊόντος ως φυσική συνέχεια των παραπάνω βημάτων.

Στην Ελλάδα τα πράγματα ακολούθησαν αντίστροφη πορεία. Πρώτα ήρθαν οι τουρίστες χωρίς στην ουσία να υπάρχει οργανωμένο τουριστικό προϊόν, ακολούθησε η δημιουργία καταλυμάτων για να καλυφθεί η ζήτηση χωρίς πραγματικές υποδομές και πλαίσιο λειτουργίας, ενώ στο τέλος και πολύ πρόσφατα αποφασίσαμε να φτιάξουμε ένα σαφές πλαίσιο κανόνων για τον τουρισμό. Το αποτέλεσμα αυτής της αντίστροφης εξελικτικής πορείας ήταν να έχουμε μεν ποσοτικό τουρισμό, αλλά επειδή πάσχουμε σε όλους τους υπόλοιπους τομείς, ο τουρισμός μας να χαρακτηρίζεται χαμηλού ποιοτικού επιπέδου.  

Η λύση σίγουρα δεν απλή εδώ που έχουμε φτάσει και μετά από τόσα χρόνια λαθών επί λαθών. Αυτό που κατά την άποψή μου πρέπει να αποφεύγεται είναι η θριαμβολογία για από υπουργούς και κυβερνήσεις και να δούμε πώς θα πορευθούμε σε βάθος χρόνου. Φυσικά, δεν αναφέρομαι σε πολιτικές  για τον τουρισμό, ούτε και σε κομματικές απόψεις σχετικά. Αναφέρομαι όμως στα αυτονόητα. Για παράδειγμα, δεν μπορεί ο κάθε νέος υπουργός τουρισμού να αλλάζει το σήμα της Ελλάδας στις τουριστικές της καμπάνιες. Χαρακτηριστικά αναφέρω ότι η Ισπανία έχει διατηρήσει το ίδιο, επιτυχημένο σήμα πάνω από δεκαετία, κερδίζοντας σε αναγνωρισιμότητα.  

Η τρέχουσα συγκυρία βοηθά σαφώς στο να έχουμε αυξημένα έσοδα από τον τουρισμό. Η Τουρκία, η οποία είναι και η άμεση ανταγωνίστριά μας έχει πληγεί από τις εξελίξεις στη Μ. Ανατολή αλλά και από τις τριβές στο εσωτερικό της, στην Αίγυπτο ακόμα αναζητείται πολιτική σταθερότητα, οι μακρινότεροι προορισμοί προς Ειρηνικό μεριά, αποτελούν για τους περισσότερους Ευρωπαίους μια ακριβή λύση, οπότε τι μένει; Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία και βάστα.

Γίνεται κατανοητό λοιπόν πως η Ελλάδα, τουλάχιστον αυτήν την περίοδο δεν έχει συγκριτικά πλεονεκτήματα απέναντι στις ανταγωνίστριές της, αλλά μόνο ευκαιριακά πλεονεκτήματα. Πάντως, έστω και αργά γίνονται κάποιες κινήσει για τη βελτίωση του τουριστικού προϊόντος της χώρας όπως για παράδειγμα τα έργα σε αρκετά περιφερειακά αεροδρόμια, την επέκταση προβλητών κ.ά. τα οποία καθίστανται ακόμα σημαντικότερα αν αναλογιστεί κανείς πως αφενός πόροι δεν υπάρχουν και αφετέρου η χώρα μας έχει περιορισμένα ενεργά σημεία εισόδου τουριστών. Από την άλλη υστερούμε στον εκσυγχρονισμό των τουριστικών μας δράσεων (βλ. μέσα κοινωνικής δικτύωσης, διεθνής προβολή, παρουσία σε εκθέσεις) οι οποίες πρέπει να πλαισιώνουν το τουριστικό μας προϊόν.

Εν κατακλείδι, πιστεύω πως αυτή τη στιγμή η Ελλάδα πουλάει από μόνη της και πως κάποια στιγμή αυτό δεν θα είναι αρκετό. Χρειάζεται να εκσυγχρονιστούμε επειγόντως εν γένει ώστε να μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε στον ισχυρά αναπτυσσόμενο ανταγωνισμό και να σταματήσουμε να βασιζόμαστε αποκλειστικά στο μοντέλο ήλιος, θάλασσα και σεξ. Πρέπει να κάνουμε επιτέλους το επόμενο βήμα στον χειμερινό τουρισμό, αγροτουρισμό, αθλητικό τουρισμό, πολιτιστικό τουρισμό κτλ και αυτό μπορεί να συμβεί μονάχα όταν η πολιτεία θεσπίσει το κατάλληλο πλαίσιο με αφοσίωση, συνέπεια και μεθοδικότητα προς την κατεύθυνση αυτή και όχι με σπασμωδικές κινήσεις. Το ιδιωτικό κεφάλαιο έχει εξαιρετικά γρήγορα αντανακλαστικά και θα ακολουθήσει άμεσα μια τέτοια προσπάθεια, δημιουργώντας έτσι τη βάση για διαρκή τουριστική ανάπτυξη. Το κακό βέβαια είναι πως «είναι πολλά τα λεφτά Άρη…» και όπως φαίνεται το κράτος έχοντας περιορίσει κοινωνικές δαπάνες, είναι εξαιρετικά αμφίβολο το ότι θα στρέψει πόρους σε αναπτυξιακές δράσεις, ειδικά όταν κινούμαστε διαρκώς σε ένα περιβάλλον εκλογών/ψηφοθηρίας.

Ο χρόνος θα δείξει.